اهمیت نماز
•
راه‌هاى پى‌بردن به اهمیت نماز
درباره اهمیت نماز به نکات زیر دقت و عمل کنید:
1. کتاب‌هایى درباره اهمیت و ارزش نماز مطالعه کنید، تا شناخت شما در مورد نماز بیشتر شود. وقتى بدانیم نماز به معناى ارتباط و سخن گفتن مستقیم با خداوند بزرگ است و این بالاترین توفیقى است که یک انسان مى‌تواند از آن برخوردار باشد، سعى مى‌کند همواره خود را آماده سازد. قرآن کریم مى‌فرماید: (...وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالاْخِرَهِ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَهُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ یُحَافِظُونَ)؛ ... آنها که به آخرت ایمان دارند به آن (قرآن) ایمان مى‌آورند و مراقب نمازهاى خویش مى‌باشند.
2. سعى کنید براى نماز برنامه‌ریزى کنید؛ مثلا شب‌ها کمتر غذا بخورید و زودتر بخوابید و از هر گونه سستى و تنبلى دورى کنید، زیرا سستى و تنبلى به ویژه براى نماز صبح از وسوسه‌هاى شیطان است. براى رهایى از وسوسه‌هاى شیطان شایسته است به خداوند بزرگ پناه برد: (قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاس * مَلِکِ النَّاس * إِلَـهِ النَّاسِ * مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاس * الَّذِى یُوَسْوِسُ فِى صُدُورِ النَّاس * مِنَ الْجِنَّهِ وَ‌النَّاسِ)؛ بگو پناه مى‌برم به پروردگار مردم، پادشاه مردم، خداى مردم، از شر وسوسه‌هاى شیاطین از جنى و انسانى و...
رفتار والدین در نشان‌دادن اهمیت نماز
برخى از رفتارهایى که پدر و مادر در خصوص نمازخوان کردن فرزندان لازم به رعایت هستند، به شرح ذیل مى‌باشد:
1. بالا بردن سطح آگاهى و شناخت فرزندان به طور غیر مستقیم نسبت به فواید نماز و نقش آن در زندگى انسان.
2. زبان نرم و گویا با حکمت و موعظه و گفتوگوى جذاب و دل‌پسند درباره نماز و عمل به واجبات دینى: (ادْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَ‌جَـدِلْهُم بِالَّتِى هِىَ أَحْسَن)؛ به راه پروردگارت با حکمت و پند پسندیده فراخوان و به روشى که آن [روش] بهتر است، با آنان مناظره کن.
3. فراهم کردن امکانات دل‌پذیر (مانند: زیبا سازى محل، تهیه عطر، تهیه کردن سجاده براى فرزند)، کوتاه بودن برنامه نماز، تشویق و وعده جایزه، استمرار در برنامه‌ها و... .
4. مشاوره با افرادى که در این زمینه مهارت دارند.
5. آگاهى دقیق از شرایط امر به معروف و نهى از منکر براى والدین.
6. تمرین عملى، به این صورت که پدر یا مادر از فرزند بخواهند که هم زمان با آنها به نماز بایستد و هر آنچه آنها به زبان جارى کردند او نیز تکرار کند.
7. بردن به مساجد براى شرکت در نماز جماعت: از سفارشات حضرت لقمان(ع) به فرزندش این است که فرزندم! نماز بسیار بخوان! و هرگز نماز را از اول وقت تأخیر نینداز و با جماعت نمازبگذار، هر چند در سخت‌ترین حالات باشد.
8. تهیه و نمایش فیلم‌هایى درباره نماز.
تفاوت نمازخوان با تارک نماز
آگاهى از ارزش و اهمیت نماز و دانستن جایگاه نمازگزار، ما را به تفاوت نمازگزار و کسى که به نماز کمتر اهمیت مى‌دهد رهنمون مى‌سازد. نماز در دین مقدس اسلام، از اهمیت ویژه‌اى برخوردار است و یکى از فروع دین و حتى ستون دین به حساب مى‌آید و قرآن کریم، با تعبیرهاى مختلفى، مانند «اقیمواالصلوه و...» بر واجب بودن آن تصریح فرموده است، تا جایى که اگر نماز قبول شود، کارهاى دیگر هم زمینه قبولى پیدا مى‌کنند.
قرآن کریم به جا آوردن نماز را سبب رستگارى مى‌داند (قد افلح من تزکى و ذکر اسم ربه فصلى)؛ به راستى رستگار شد هر که پاکى ورزید و نام پروردگارش را یاد کرد پس نماز گزارد. و نیز مى‌فرماید: (وَ الَّذِینَ یُؤمِنُونَ بِالأَخِرَهِ یُؤمِنُونَ بِهِ وَ هُم عَلَى صَلاَتِهِم یُحفِظُونَ)؛آنان که به آخرت ایمان دارند، به آن ]کتاب قرآن[ ایمان مى‌آورند و مراقب نمازهاى خویش هستند. در این آیه، از میان تمام دستورهاى دینى، فقط به نماز اشاره شده است و نماز مظهر پیوند با خدا و ارتباط با اوست؛ به همین دلیل، از همه عبادت‌ها برتر و بالاتر است. اهمیت نماز در روایات اسلامى نیز بر کسى پوشیده نیست؛ ازجمله: سلمان فارسى نقل مى‌کند که در خدمت پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) نشسته بودم؛ آن حضرت شاخه خشکى را گرفت و تکان داد تا تمام برگ‌هایش فرو ریخت، سپس رو به من کرد و فرمود: سؤال نکردى که چرا این کار را کردم؟ عرض کردم بفرمایید چرا؟ فرمود: هنگامى‌که مسلمان وضو بگیرد و خوب وضو بگیرد و سپس نمازهاى پنج‌گانه را به جا آورد، گناهان او فرو مى‌ریزد؛ همانگونه که برگ‌هاى این شاخه فرو ریخت.
حضرت على(علیه السلام) از پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) نقل مى‌کند که فرمود: نمازهاى پنج‌گانه براى امت من، مانند نهر آب جارى است که بر در خانه یکى از شما باشد. آیا گمان مى‌کنید اگر کثافتى در تن او باشد و روزى پنج بار در آن غسل کند، آیا چیزى از آن بر جسد او خواهد ماند؟! به خدا سوگند که نمازهاى پنج‌گانه براى امت من، چنین است. هم‌چنین در روایتى مشهور که از امام باقر(علیه السلام) نقل شده است که فرمودند: اولین چیزى که بنده بدان محاسبه مى‌شود نماز است؛ اگر پذیرفته شد، اعمال دیگر نیز پذیرفته خواهد شد و اگر ردّ شود، دیگر اعمال نیز ردّ خواهد شد.
اهمیت نماز در آیات و روایات
خداوند متعال مى‌فرماید: (اتْل مآ أوحى إلیک مِن الکتـب و أقم الصّلوه إنّ الصّلوه تنهى عن الفحشآء و المنکر و لذکر اللَّه أکبر و اللَّه یعلمُ ما تصنعون) ؛ آنچه از کتاب به سوى تو وحى شده است بخوان و نماز را برپادار، که نماز از کار زشت و ناپسند باز مى‌دارد و قطعاً یاد خدا بالاتر است و خدا مى‌داند چه مى‌کنید.
در آیه دیگرى مى‌فرماید: (یـأیّها الّذین ءامنواْ استعینواْ بالصّبر و الصّلوه إنّ اللَّه مع الصّـبرین)؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از شکیبایى و نماز یارى جویید، زیرا خدا با شکیبایان است. هم‌چنین مى‌فرماید: و در دو طرف روز ]اول و آخر آن [و نخستین ساعات شب، نماز را برپادار، زیرا خوبى‌ها بدى‌ها را از میان مى‌برد... . بنابراین، نماز یک تکلیف الهى بوده و بر تمام انسان‌هاى مکلف واجب است و تمام تکالیف و دستورهاى خداوند، در راستاى خوش‌بختى و به کمال رسیدن انسان است. گرچه خوش‌بختى تنها در نماز نیست،اما مى‌توان از نماز و عبادت به بهترین و مؤثرترین عامل خوش‌بختى و عاقبت به خیرى انسان و بهترین و محبوب‌ترین عمل نزد خداوند متعال نام برد؛ چنان‌که از پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)سؤال شد: کدام اعمال نزد خداوند متعال محبوب‌ترین است؟ فرمود: الصلاه لوقتها؛ نمازى که در وقت خوانده شود. امیرمؤمنان على(علیه السلام) هم مى‌فرماید: هیچ عملى نزد خداوند محبوب‌تر از نماز نیست؛ پس امور دنیا، شما را از اوقات آن و خواندن آن در وقت، باز ندارد و به خود مشغول نکند.
نماز عامل خوش‌بختى است و عاقبت و سرنوشت انسان در روز قیامت به نماز بستگى دارد، زیرا امام‌باقر(علیه السلام)فرمود: اولین سؤال روز حساب از انسان، نماز است، اگر نماز انسان قبول شود، دیگر اعمال نیز قبول مى‌گردد.«نماز» از واجباتى است که در قرآن کریم و روایات اسلامى بیشترین تأکید و سفارش بر آن شده و تکلیف واجبى است که مکلف ـ حتى در حال مرگ ـ باید آن را به جا بیاورد و تحت هیچ شرایطى نباید ترک شود و توصیه تمام انبیاى الهى به امت‌هایشان بوده و در روز حساب‌رسى نیز اگر این عمل (نماز) پذیرفته شود، دیگر اعمال نیز مقبول مى‌افتد.
«حفاظت از نماز» در کدام سوره آمده است؟
- درباره حفاظت از نمازها، چهار آیه در چهار سوره آمده است که در یک آیه، خداوند به حفاظت از نماز امر مى‌فرماید و در سه آیه دیگر آن را صفتى براى مؤمنان و یا نمازگزاران ذکر مى‌نماید.
1. (حَـفِظُواْ عَلَى الصَّلَوَ‌تِ وَالصَّلَوهِ الْوُسْطَى) در انجام همه نمازها و ـ به خصوص ـ نماز وُسطى [=نماز ظهر]کوشا باشید.
2. (وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالاَْخِرَهِ یُؤْمِنُونَ بِهِ‌ى وَهُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ یُحَافِظُونَ)؛ [یقین بدان] آنها که به آخرت ایمان دارند، به آن (=قرآن) ایمان مى‌آورند و بر نمازهاى خویش، مراقبت مى‌کنند.
3.سوره مؤمنون آیه9.
4. سوره معارج آیه34
نخستین پرسش در قیامت
با توجه به آیه 4 سوره اعراف شکى نیست که خداوند از همه خلایق سؤال مى‌کند، ولى پرسش این است که در یک حدیث مى‌خوانیم که نخستین سؤال در قیامت از دوستى با اهل‌بیت است، در حدیث دیگرى مى‌خوانیم که نخستین پرسش، از نماز است. وجه جمع این دو حدیث چگونه است؟
همان طور که اشاره شد در اصل سؤال هیچ جاى تردیدى نیست، اما در این که در قیامت نخست از چه چیزى سؤال مى‌شود، روایات متعددى داریم؛ امام صادق(علیه السلام)مى‌فرماید: اوّل ما یحاسب به العبد على الصلاه فاذا قبلت قبل منه سائر عمله و اذا ردّت علیه ردّ علیه سائر عمله؛ نخستین چیزى که آدمى بر آن محاسبه مى‌شود، نماز است. اگر نماز پذیرفته شد، دیگراعمال هم قبول مى‌شود و اگر نماز ردّ شد، دیگر اعمال هم ردّ مى‌شود.
در روایت دیگر مى‌خوانیم: اول ما یسأل العبد اذا وقف بین یدى الله تعالى عن الصلاه فان زکت صلاته زکى سائر عمله و ان لم تزک صلاته لم یزک عمله؛ هنگامى که آدمى در پیشگاه خداوند تعالى قرار گیرد، نخست از نماز سؤال مى‌شود. اگر نمازش پاک بود، دیگر اعمالش هم پاک مى‌شود و اگر نمازش پاک نبود، دیگر اعمالش هم پاک نمى‌شود.
در روایت دیگری امام صادق(علیه السلام) مى‌فرماید: انّ اول ما یسأل عنه العبد اذا وقف بین یدى الله عزوجل الصلوات المفروضات و عن الزکاه المفروضه و عن الصیام المفروض و عن الحج المفروض و عن ولایتنا اهل البیت؛ هنگامى که انسان در پیشگاه خداوند متعال قرار مى‌گیرد، نخست از نمازهاى واجب، زکات واجب، روزه واجب، حج واجب و ولایت ما اهل‌بیت سؤال مى‌شود.
این روایات با هم منافات ندارد، چون مراد از «اوّل» در این روایات و امثال آن، اوّل اضافى و نسبى است به دو بیان:
1- در قیامت آن گاه که از اعمال بندگان سؤال مى‌شود، نخست نماز سؤال و محاسبه مى‌شود؛ از همین رو در روایت اول و دوم کلمه «عمل» ذکر شده است و هنگامى که از اعتقادات سؤال مى‌شود، نخستین سؤال از محبت اهل بیت مى‌باشد. شیخ صدوق در بیان عقاید امامیه مى‌گوید: «پس از معرفت (اعتقادات) نخستین عملى که از میان اعمال آدمى، محاسبه مى‌شود، نماز است». پس به یک معنا بنابر نظر مرحوم صدوق، سؤال از اعتقادات مقدم بر سؤال از نماز است. ضمن این که یکى از شرایط قبولى نماز و دیگر عبادات اعتقاد به ولایت اهل‌بیت است. بر این اساس نخستین چیزى که سؤال مى‌شود، ولایت اهل‌بیت خواهد بود.
2- این که زمان هردوپرسش متفاوت است،زیراباتوجه‌به روایاتى که‌ازپیامبررسیده :مادرهفت جایگاه به شما سرکشى مى‌کنیم، هنگام وفات، درقبر، هنگام برانگیخته‌شدن‌ازقبر، هنگامى که پرونده عمل را اعطا مى‌کنند، وقت حساب‌رسى، وقت میزان اعمال وهنگام عبورازصراط و درآن‌جا محبت ما کارساز است و با توجه به اهمیتى که مسئله ولایت دار، مى‌توان گفت زمان پرسش از ولایت علاوه برقیامت اول بار درعالم قبر و برزخ صورت مى‌گیرد.
- منبع : پرسمان قرآنی نماز